بوژی چیست؟

صنعت بوژی جاده ای از سال ۱۹۶۸ میلادی یا سال ۱۳۴۵  توسط چند شرکت ایرانی وارد ایران شده است. مسلما از آن زمان تا کنون هم طراحی بوژی ها تغییر کرده است و هم ظرفیت بارها و محموله ها بالا رفته است.

قبل از اینکه به تشریح جزییات بوژی بپردازیم لازم است بدانیم که حمل نقل زمینی، متداول ترین نوع حمل نقل است که به دلیل در دسترس بودن، ،ارزانی و انعطاف پذیری حمل و نقل جاده ای این روش حمل ونقل مهم ترین و بهترین روش جابجایی مسافر و بار در سراسر دنیا می باشد. به همین علت اکثر کشور ها و به ویژه در ایران، بیش از 90 درصد سهم حمل نقل بار و مسافر را، حمل نقل زمینی تشکیل میدهد. به عبارتی دیگر دراغلب موارد کلیه روش های حمل و نقل در مبدا یا مقصد، به شیوه ی حمل و نقل جاده ای نیاز دارند.

در این مقاله به حمل نقل زمینی به ویژه حمل نقل فوق سنگین می پردازیم که یکی از وسایل مهم آن اصطلاحا بوژی نامیده میشود.

بوژی یک خودرو پلتفورمی با آرایه بزرگ از چرخها است.برای حمل و نقل بخش های بزرگ از جمله پل ها،تجهیزات پالایشگاه های نفت و همچنین موتورها و اشیای سنگین دیگری استفاده می شود که برای کامیون ها بیش از حد سنگین هستند.بوژی در اصل یک کلمه فرانسوی است که در لغت به معنای محور است.بوژی به سیستم حرکتی (ناقله) واگن گفته می‌شود و متشکل از قاب (تیرهای طولی وعرضی)، مجموعه فنربندی (تعلیق)، مجموعه چرخ ومحور، مجموعه ترمز و ادوات مربوطه می‌باشد. بوژی ضمن توزیع یکنواخت وزن واگن روی خط باعث سهولت در گردش واگن هنگام عبور از قوس، ایمنی سیر، سهولت در مبادله واگن بین راه آهنهای با عرض خط مختلف، افزایش ظرفیت بارگیری واگن در بار محوری ثابت می‌شود.

بوژی نوعی کفی تریلی یا ارابه است که شبیه کمر شکن است ولی تعداد چرخهای آن خیلی بیشتر است بدین معنی که دارای محورهای متعددی است که تعداد آنها متناسب با میزان بار است و برای حمل بارهای بسیار سنگین به منظور کاهش فشار بار بر روی جاده، راه آهن و نیز اسبی که آن را می کشد طراحی شده است .

تقسیم بندی :

۱- بوژی جاده ای

۲- بوژی ریلی

بوژی های جاده ای برای حمل بار های ۱۰۰ تن به بالا مورد استفاده قرار می گیرند .

مشخصات بوژی ها:

• ارتفاع از سطح زمین : ۱۲۰±۲۵ متر
• تعداد چرخ در هر محور : ۸ چرخ
• کشنده ها معمولا ۱۰ چرخ دارند، بجز کشندهای جدیدی که ۱۲ چرخ دارند

بسته به وزن محموله تعداد این محور ها می تواند کم یا زیاد شود. یعنی هرچه بار سنگین تر شود تعداد محور ها بیشتر می شود که معمولا عرض کمرشکن بوژی از سه متر تا سه متر ونیم بستگی به عرض محموله انتخاب می شود اگر عرض بار بیشتر از سه متر و نیم باشد عرض بوژِ ی اضافه می شود و به اصطلاح کوپلینگ شدن گفته می شود و به صورت تکه تکه اضافه می شود  و طبیعتا تعداد کشنده های ان بیشتر خواهد بود. در بعضی از موارد که بار سنگین است از چهار کشنده هم استفاده می شود.

بوژی ها بر خلاف ظاهر سخت و خشن و خشکی که دارند به راحتی توسط فشار روغن هیدرولیک بر روی انها اعمال کنترل می شود.

حمل بار توسط بوژی ها شرایط خواصی را می طلبد . از راه و جاده گرفته تا مسائل ترافیکی و تجارب رانندگان.جالب است بدانید که حد اکثر سرعت یک بوژی و کشنده آن به همراه محموله چیزی کمتر از ۳۰ کیلومتر بر ساعت است. در بعضی مواقع کار به حدی حساس است که راننده بوژی مجبور می شود با ۵ کیلومتر بر ساعت حرکت کند. حرکت یک بوژی مستلزم صورت گرفتن هماهنگی های خاص با پلیس راه کشور و سازمان راه داری و در بعضی مواقع وزارت نفت و نیرو است. بوژی ها فقط از ۶ صبح تا ۶ عصر مجاز به حرکت هستند و در شب و روز های تعطیل حق تردد در جاده ها را ندارند.

بوژی و کمر شکن های و  دستگاه ها ی نظیر آن لازم است که همیشه با دو اسکورت یکی در عقب و دیگری در جلوی محموله حرکت کنند.در بسیاری از جاده های کشور و همچنین پل هایی که توانایی حمل وزن و بار آن را ندارند، شرکت های حمل و نقل باید  راه های فرعی جهت عبور مجموعه بوژی و کشنده ها  را بسازند، که خود این امر هزینه های سر سام آوری را به دنبال دارد.بوژی هم مانند کمر شکن دارای بارگیری غیر ثابت و محور های متغیر میباشد با این تفاوت که در بوژی از سیستم هیدرولیکی توزیع نیرو برای حمل کالاهای فوق سنگین و غیر قابل تفکیک استفاده شده است که با ماشین بوژی به علت امکان افزایش و کاهش محور میتوان هرنوع وزنی را با آن حمل کرد.

دستورالعمل کار با کشنده و بوژی:

عبور محموله‌های فوق‌سنگین، که مجموع وزن کشنده، بوژی و محموله‌ی آن، بیش از ۹۶ تن باشد، از روی پل‌های با دهانه‌ی بیش از ۱۰ متر، ممنوع است. این‌گونه از پل‌ها، مشمول مقررات ماده‌ی ۱۴ این دستورالعمل می‌باشند.

تبصره- درصورتی‌که مجموع وزن بوژی، و محموله، درمورد وسایل نقلیه‌ی موضوع این ماده، کم‌تر یا مساوی ۹۶ تن باشد، شرکت‌های حمل‌ونقل ترافیکی، می‌توانند با عبوردادن کشنده، به‌طرف دیگر پل، بوژی و محموله را، با حداکثر سرعت ۵ کیلومتر در ساعت، به‌وسیله‌ی دستگاه وپنچ، یا بکسلف به‌طرف دیگر پل بکشند. ادارات راه و ترابری نیز، با رعایت مفاد ماده‌ی ۱۴، موظف به هم‌کاری در این خصوص، می‌باشند.

ماده‌ی ۱۶

چنان‌چه محموله‌ی ترافیکی، از جمله، وسایلی نظیر بلدوزر، لودر، گریدر، بیل مکانیکی و… باشد، که دارای توان حرکتی مناسب، در عبور از کنارگذر پل‌ها هستند، و پل، دارای محدودیت کم‌تر از وزن کل وسیله‌ی نقلیه باشد، شرکت‌های حمل‌ونقل ترافیکی، مجاز هستند تا محموله را، بدون واردشدن آسیب و صدمه، به تاسیسات راه، از کنار پل، عبور داده، و وسیله‌ی نقلیه نیز، بدون محموله، پس ازعبور از روی پل، اقدام به سوارنمودن مجدد محموله نماید.

این‌گونه اقدام، در حمل‌ونقل ترافیکی، به‌منزله‌ی عبور از کنارگذر پل محسوب شده، و ادارات راه و ترابری نیز، با رعایت مفاد ماده‌ی ۱۴، موظف به هم‌کاری می‌باشند.

ماده‌ی ۱۷

مسولیت احداث کنارگذر، در مورد پل‌های واقع در مسیر، که دارای ظرفیت محدود باربری هستند، به‌عهده‌ی شرکت حمل‌ونقل ترافیکی می‌باشد، و ادارات کل راه و ترابری، موظف هستند تا با شرکت‌های حمل‌ونقل، در احداث کنارگذر پل‌ها، به‌نحوی که به تاسیسات و ابنیه‌ی فنی راه، صدمه وارد ننماید، هم‌کاری کنند.

تبصره ـ به‌منظور اقتصادی‌بودن احداث کنارگذرها، در مسیرهای مهم حمل‌ونقل ترافیکی، شرکت‌های حمل‌ونقل ترافیکی، می‌توانند تعدادی از کنارگذرها را، به‌صورت دایمی احداث، و مسولیت مرمت و نگه‌داری آن‌ها را نیز، به‌عهده گیرند.