تن کیلومتر جایگزین کرایه توافقی کامیون

 فرامرز مداح در تشریح آخرین برنامه ها و فعالیت های سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای برای پیاده سازی سیستم کرایه بار براساس «تن کیلومتر» گفت: تلاش کردیم با بررسی های همه جانبه سیستم تن کیلومتر به نحوی عمل شود که حقوق کامیون داران و صاحبان بار حفظ شود.

 جزئیات نحوه استحصال تن کیلومتر پایه 

فرامرز مداح در مورد جزئیات این طرح گفت: مبنای تن کیلومتر، مبنای قیمت تمام شده حمل است یعنی حمل کالا از نقطه «الف» به نقطه «ب» چقدر هزینه دارد.

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای افزود: برای آنکه بتوانیم این مورد را محاسبه و قیمت تن کیلومتر را استخراج کنیم، تا یک قیمت واقعی باشد کارگروهی در سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای متشکل از نمایندگان سازمان راهداری، نمایندگان اصناف و تشکل های حمل ونقلی و راننده ها، اساتید دانشگاه و غیره تشکیل شد؛ برای آنکه قیمت استخراج شود (تن کیلومتر برمبنای هزینه تمام شده) حدود ۲۰ جلسه در این حوزه برگزار و در این مبحث ۶۰۰ نفر ساعت کار شد.

مداح همچنین درباره نتیجه بررسی و برگزاری این جلسات در ادامه توضیح داد: در این بررسی ها، هزینه های ثابت و هزینه های متغیر را استخراج کردیم، هزینه های ثابت نظیر هزینه های سرمایه گذاری، هزینه عوارض سالیانه، هزینه بیمه بدنه، هزینه بیمه شخص ثالث و دستمزدها و بیمه های تامین اجتماعی، جزء هزینه هایی است، چه ماشین کار کند چه کار نکند، باید پرداخت شود. هزینه های متغیر که پارامترهای آن استخراج شده است شامل لاستیک، لوازم یدکی، تعمیر و نگهداری، سوخت، عوارض آزادراهی و غیره است که به عنوان پارامترهای متغیر ثبت کردیم.

او در مورد هزینه های حمل و تامین و نگهداری نیز توضیح داد و گفت: برآوردی از میزان کارکرد خالی و کارکرد دارای بار کامیون انجام شد، وقتی با بررسی همه جانبه هزینه ها قصد استخراج تن کیلومتر را داریم باید بدانیم که وسیله نقلیه چه میزان کار می کند. هزینه تعمیر و نگهداری شامل هزینه ماشین بدون بار و ماشین دارای بار است، وقتی اعلام می شود یک لاستیک ۱۸۰ هزار کیلومتر کار می کند چندان به پُر یا خالی بودن کامیون مربوط نیست و در هر دو گزینه اثر دارد.ظرفیت ماشین جزو پارامترهایی بود که در نظر گرفته شد و با یکسری فرم ها، روش محاسبه تن کیلومتر استخراج شد، آخرین قیمت های تعمیر و نگهداری از بازار استخراج و در فرمول ها ثبت شد و در نهایت یک تن کیلومتر پایه به دست آمد.(در مورد تن کیلومتر و هزینه های جانبی حمل کامیون بیشتر بدانید)

تعیین قیمت تن کیلومتر و تایید توسط کانون و انجمن های رانندگان 

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای گفت: پس از استحصال شدن تن کیلومتر پایه، حالا براساس مسافت، کرایه ها مشخص می شود بدین صورت که متوسط طی طریق یک کامیون در کشور ۴۵۰ کیلومتر است، ما ۴۵۰ کیلومتر را به عنوان پایه در نظر گرفتیم و مسافت های بالای آن را ضریب کاهشی دادیم، یعنی تن کیلومتر آن کم می شود و مسافت های کمتر از آن را ضریب افزایشی دادیم، یعنی یک مسیر کوتاه، تن کیلومتر آن خیلی بالاتر از مسیری است که طولانی است.

او با اشاره به اینکه معیار این طبقه بندی فواصل هم، طبق الگویی از فهرست بهای سازمان مدیریت بود، بیان کرد: در نهایت قیمت تن کیلومتر استخراج شد، جلسه ای با کانون شرکت های حمل ونقل و کانون رانندگان برگزار کردیم و آنها نیز این فرمول را تایید کردند.

 ارجاع تصویب تن کیلومتر به شورای عالی ترابری توسط وزیر راه 

مداح ادامه داد: در موضوع تن کیلومتر بحث صاحب کالا هم مطرح است که باید کرایه حمل را پرداخت کند، طبیعتاصاحبان کالا همیشه علاقه دارند، قیمت کمتری پرداخت کنند، راننده و شرکت هم مایل است بیشتر دریافت کند، حال برای اینکه مرجعی موضوع تن کیلومتر را تسریع کند و بتوانیم به عنوان نوعی قانون از آن استفاده کنیم این فرمول برای وزارت راه و شهرسازی و وزیر راه ارسال شد وزیر راه و شهرسازی آن را به شورای عالی ترابری ارجاع داد، شورای عالی ترابری مرجع قانونی تنظیم کننده روابط در حمل ونقل است که مصوبات آن برای بخش های حمل ونقل لازم الاجرا است و شورایی است که طبق قانون تشکیل شده است.

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای افزود: جلسه کارشناسی در شورای عالی ترابری برگزار شده است همچنین جلسه بعدی نیز در شورا برگزار می شود و در نهایت این موضوع در شورای عالی ترابری مطرح می شود و سپس برای تصویب می رود که آنجا وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان ذی نفعان این مسئله در آن جلسه حضور دارند و نظریات خود را اعلام می کنند و پس از تصویب آن برای اجرا ابلاغ می شود. در ابلاغ، سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای کرایه همه مسیرها را محاسبه می کند و برای استان ها می فرستد و در استان ها به شرکت های حمل ونقل و رانندگان طبق مدل شورای عالی ترابری ابلاغ می شود.(در مورد سازمان ها و انجمن های حمل کالا بیشتر بدانید)

 تصویب تن کیلومتر تا حداکثر ۲۰ روز آینده 

مداح در پاسخ به این سوال که پیش بینی می کنید چه زمانی سیستم تن کیلومتر به جای کرایه توافقی، برای کامیون داران اعمال می شود؟ گفت: اگر این موضوع تا سه هفته دیگر تصویب شود، حداکثر سه ماه مهلت اجرای کامل دارد.
او توضیح داد: یکسری از بارها خصوصا بارهای بزرگ دولتی قراردادی هستند و شرکت ها الان قرارداد هایی دارند که با قیمت های موجود است، ولی بلافاصله به همه دستگاه های دولتی ابلاغ خواهیم کرد که در مناقصه هایی از این به بعد می خواهند اجرا کند، قیمت پایه از رقم ما پیروی کند و قیمت های پایین تر مدنظر قرار ندهند.

 توزیع لاستیک بین کامیون داران با قیمت های کارخانه ای 

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای درباره توزیع لاستیک دولتی بین رانندگان کامیون اظهار داشت: به تازگی توزیع لاستیک بین راننده ها با قیمت ها کارخانه ای آغاز شده است.

 یکی از مشکلات کامیون داران در روزهای اخیر، گرانی لاستیک و نرخ های کرایه پایین بود، در این راستا توزیع لاستیک با نرخ مصوب و دولتی بین کامیون داران آغاز شده است از سوی دیگر سازمان راهداری هم در حال تلاش است تا سیستم تن کیلومتر به جای کرایه توافقی را در بارنامه ها اعمال کند تا حقی از کامیون داران تضعیف نشود.

به سرانجام رسیدن مطالبات کامیون داران

در روزهای اخیر به بهانه نوسانات ارزی اعتصابات زیادی از طرف کامیون داران دیده شده که دلیل اصلی آن گرانی لاستیک و قطعات مورد نیاز ماشین های سنگین است که این نوسانات خود نیز باعث سو استفاده بعضی از دلالان از این جریان و دامن زدن به گرانی هاست.

شروع و دلایل اعتصابات

نخستین دور اعتصابات کامیون داران که از اول خرداد ماه امسال آغاز شد، تا اواخر خرداد ماه با اجرای برخی از درخواست های رانندگان از سوی سازمان ها و دستگاه های ذی ربط به خصوص سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و وزارت راه و شهرسازی به طول انجامید.

در این دوره کامیون داران در خصوص مواردی چون گرانی لاستیک و روغن موتور ، حذف بیمه تامین اجتماعی رانندگان به دلیل محدودیت منابع دولت در پرداخت سهم دولت، محسوب نشدن شغل رانندگی در زمره مشاغل سخت و زیان آور، ناکافی بودن مقدار شارژ کارت سوخت در پایان هر ماه، تخلف شرکت های حمل و نقل به خصوص عدم رعایت نرخ مصوب کمیسیون از سوی این شرکت ها، عدم توزیع عادلانه بار در پایانه های اصلی بار به خصوص در پایانه های کلانشهرها و بنادر اصلی، نبود خدمات رفاهی به خصوص بیمه مکمل درمان و مهم تر از همه موارد، عدم افزایش نرخ حمل بار در ۵ سال اخیر که درنتیجه رانندگان به افزایش ۲۰ درصدی کرایه حمل تا زمان تهیه فرمول تُن بر کیلومتر طی زمان ۲ ماهه رضایت دادند.

همچنین مقرر شد تا در پایانه بار هر شهر (و در صورت نبود پایانه بار در آن شهر، در مرکز استان) دفاتری به صورت رایگان و تحت نظارت سازمان راهداری برای ارائه حواله خرید دو جفت حلقه لاستیک به هر راننده دایر شود تا با آن حواله بتواند از نمایندگی های مجاز فروش لاستیک خودروهای سنگین، تایر مورد نیاز را با نرخ دولتی و درب کارخانه خریداری کنند.

 

یکی دیگر از مواردی که به آن رسیده شد، اعمال افزایش ۲۰ درصدی نرخ بار و کنترل شرکت های حل و نقلی و برخورد با شرکت های متخلفی بود که نرخ کمیسیون مصوب را رعایت نمی کردند.

اما تا کنون همچنان از تهیه فرمول محاسبه کرایه حمل بر اساس تن بر کیلومتر خبری نیست. موضوع فروش محدود لاستیک به رانندگان در مقابل ارائه دفترچه فعالیت یا کارت سوخت نیز بر اساس اظهارات کامیونداران به صورت ناعادلانه اجرا شد و به برخی از کامیون داران به تعداد نامحدود لاستیک دولتی واگذار شد تا بتوانند آن را در بازار آزاد و به نرخ آزاد به فروش برسانند.

با این حال یکی از درخواست هایی که به خوبی اجرا شد، پیگیری اعمال بیمه تکمیلی درمان با محوریت نهادهای صنفی رانندگان کامیون در هر استان بود.

با اجرای نیم بند برخی مصوبات کارگروه های ویژه رسیدگی به خواسته های کامیون داران با مشارکت سایر دستگاه ها از جمله کمیسیون عمران مجلس، وزارت صنعت، معدن و تجارت و برخی دیگر از دستگاه ها و همچنین اعمال مصوبه افزایش ۲۰ درصدی کرایه حمل بار در جلسه ویژه دیدار نمیاندگان معترض با وزارای راه و کار، اعتراضات کامیون داران به خصوص در زمینه مسائل معیشتی و درآمدی تا حدودی به سرانجام رسید که سبب شد این اعتراضات به پایان برسد.

همچنین عبدالهاشم حسن نیا معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در ۲۱ خرداد، پایان قطعی این اعتراضات را با پیگیری مطالبات کامیون داران تا رسیدن به نتیجه، اعلام کرد.

دور جدید اعتراضات با محوریت لاستیک 

در حال حاضر برخی تولیدکنندگان داخلی لاستیک خودروهای سنگین از عرضه محصول به بازار با هدف گران کردن آن خودداری کردند و هم وزارت صنعت، معدن و تجارت همکاری لازم با واردکنندگان را برای ترخیص سریعتر لاستیک ها وارداتی نداشت. درنتیجه با کمبود شدید لاستیک کامیون و اتوبوس، بار دیگر شاهد گرانی این محصول بودیم به گونه ای که در برخی باربری ها، دلالان به کامیون داران پیشنهاد فروش لاستیک به صورت هر جفت حلقه ۴.۵ تا ۵.۵ میلیون تومان را ارائه می کنند.(در مورد بازار سیاه لاستیک بیشتر بدانید)

در پی وقوع تنش هایی میان رانندگانی که به حمل بار اقدام می کنند و رانندگانی که خواهان توقف هر گونه فعالیت حمل و نقل بار هستند، هیئت دولت در نشست هفته قبل خود تعرفه گمرکی واردات لاستیک را تا ۵ درصد کاهش داد و این مصوبه بلافاصله به دستگاه های ذی ربط ابلاغ شد.

کدام یک از مطالبات کامیونداران به نتیجه رسید؟ 

داریوش امانی معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای نیز با بیان اینکه همزمان با آغاز دور نخست اعتراضات کامیون داران در ابتدای خرداد ماه، این سازمان به فکر رفع مشکلات آنهاست، گفت: بعضی از مطالبات به طورجدی از طرف دولت و مجلس شورای اسلامی و سایر دستگاه های اجرایی بررسی و در دست اقدام است . بخشی از مسائل و مشکلات ازجمله برخورد با شرکت های حمل ونقل، کمیسیون های اضافی شرکت های متخلف، اطلاع رسانی به رانندگان در خصوص میزان کرایه دریافتی، بازگشت بیمه تامین اجتماعی به روال قبلی و راه اندازی بیمه تکمیلی رانندگان به صورت فوری رسیدگی و با فوریت حل و فصل شد . بخشی از مسائل و مشکلات نیاز به زمان بیشتری داشت که از طریق مطالعات کارشناسی بررسی شد و بخشی از مطالبات هم ازجمله سخت و زیان آور شدن شغل رانندگی نیاز به تدوین قانون از سوی مجلس شورای اسلامی دارد و یا بازنگری در دستورالعمل و قوانین و مقررات که در دست بررسی و پیگیری است.

 

 

ماجرای گرانی لاستیک کامیون و بی تاثیری کاهش تعرفه واردات 

به گفته فعالان صنعت حمل و نقل جاده ای، بخش مهمی از کامیون ها و کشنده های داخلی لاستیک بایاس استفاده می کنند و این نرخ تعرفه ای که اعمال شده، در خصوص لاستیک های سیمی است. در حالی که دلالان در بخش توزیع و فروش لاستیک های بایاس اقدام به گرانی لاستیک کرده اند. به گفته برخی رانندگان کامیون، قیمت مصوب لاستیک های بایاس ۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تا ۲ میلیون تومان است حال آنکه دلالان بعضا آن را ۵.۵ میلیون تومان هم به کامیونداران به فروش می رسانند.

کارشناسان می گویند لاستیک های سیمی عمر و کیفیت بالاتری دارند ولی از آنجایی که بیشتر در کشنده ها و کامیون های مدرن و نوساز استفاده می شوند، سهم کمتری در بازار مصرف لاستیک کامیون در ایران دارند چون بخش اعظمی از ناوگان سنگین حمل بار در ایران، فرسوده یا با عمر بالا هستند که لاستیک های بایاس (نخی) استفاده می کنند و درنتیجه کاهش تعرفه واردات لاستیک سیمی تاثیری در کاهش قیمت لاستیک در بازار فعلی ندارد.