بهترین گزینه برای انتخاب روغن موتور دیزلی مناسب کدام است؟ مزایا و معایب آن ها چیست؟ روغن موتور دیزلی ، مزایای موتورهای دیزلی و فاکتورهای مهم در انتخاب روغن موتور دیزلی
امروزه برای افزایش طول عمر ماشین ها صاحبان خودروها هزینه های زیادی می کنند به همین دلیل بازار عظیمی برای روغن موتور در صنعت خودرو به وجود آمده است. موتورهای دیزلی برای نگه داری به تعمیر بیشتری نیاز دارند و انتخاب روغن موتور مناسب در حفاظت از موتور نقش به سزایی را ایفا می کند. استفاده از روغن مناسب به شما این اطمینان را می دهد که موتور خودروی شما حتی در فشار زیاد هم می تواند به خوبی کار کند.
روغن دیزل ، روغنی است که شما برای روانکاری موتور خود استفاده می کنید و نباید با روغن موتورهای بنزینی اشتباه شود. در فرآیند انتخاب روغن باید از سازگاری آن با موتور اطمینان حاصل کنید.
روغن موتور دیزلی بسیار شبیه روغن موتور بنزینی است. هر دو دارای روغن پایه هستند که با افزودنی های مختلف برای تغییر ویژگی ها ترکیب شده اند. پس تفاوت روغن موتور دیزلی با بنزینی در همین افزودنی هایی است که در آن مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این موتورهای دیزلی کربن بیشتری را جذب می کنند در حالی که موتورهای بنزینی تمایل به جذب قیر و رطوبت را دارند. بنابراین، روغن موتورهای دیزلی نسبت به روغن موتورهای بنزینی افزودنی های ضد سایش بیشتری دارند. همچنین روغن موتورهای دیزلی نسبت به روغن موتورهای بنزینی ویسکوزیته بالاتری دارند. به طور خلاصه، موتور های دیزلی چون در شرایط سخت تری قرار دارند نیاز به روغن هایی با افزودنی بیشتر دارند.
در این بخش ما برخی از گزینه ها را که به شما در انتخاب بهترین روغن موتور دیزلی کمک می کنند مورد بحث و بررسی قرار می دهیم و برای ارزیابی بهتر مزایا و معایب چند محصول را ارائه خواهیم داد.
برند این روغن موتور می تواند تضمین کننده یک کیفیت عالی باشد علاوه بر این Castrol یکی از تولید کنندگان پیشرو در روغن های روانکاری می باشد. روغن موتور دیزلکاسترول از Castrol EDGE Turbo 5W-40 موتورهای دیزل جدید حداکثر حفاظت را در برابر سایش انجام می دهد. با توجه به پیشرفت تکنولوژی موتور، موتورها با افزایش قدرت و کارایی ، بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. بنابراین تنها کاری که شما باید انجام دهید انتخاب یک روغن موتور مناسب با تکنولوژی موتور است.
این محصول کاسترول تضمین می کند که عملکرد موتور را در دراز مدت و کوتاه مدت به حداکثر برساند همچنین به گونه ای طراحی شده که رسوبات را کاهش می دهد و با این کار موتور در وضعیت بهینه قرار می گیرد. یکی دیگر از ویژگی فوق العاده این محصول این است که حتی در فشار زیاد باعث عملکرد مناسب موتور می شود.
مزایای روغن موتور کاسترول Castrol EDGE Turbo 5W-40
معایبCastrol EDGE Turbo 5W-40 :
برند موتول یکی از بهترین برندهای روغن های صنعتی به شمار می رود. Motul یک برند تولید کننده روغن های روانکاری فرانسوی است که به خوبی در سراسر جهان شناخته شده است.
Motul 5W-40 یک روغن موتور دیزلی و بنزینی است که 100% سنتتیک می باشد. این محصول به طور خاص برای ماشین های مدرن تر با موتورهای با حجم بالا و مبدل های کاتالیزوری طراحی شده و برای خودروهای مجهز به دیزل توربو از طریق تزریق مستقیم به موتور به خوبی کار خواهد کرد. برخی از خودرو سازان Motul 007250 8100 X-cess 5W-40 را برای استفاده چند منظوره توصیه می کنند. این روغن برای بنزین های بدون سرب و با سرب، سوخت LPG و سوخت دیزل مناسب است.
مزایای روغن موتور موتول Motul 007250 8100 X-cess 5W-40
معایب Motul 007250 8100 X-cess 5W-40 :
برند شل یک برند شناخته شده در تولید روان کننده ، روغن صنعتی و روغن موتور می باشد و حدود 40 سال است که در حوزه تولید روغن موتور سنگین فعالیت می کند. روغن موتور دیزل شل Shell Rotella 550019921-3PK T6 5W-40 باعث حفاظت و ایمنی موتور در برابر سایش می شود. همچنین این روغن صد در صد سنتتیک است و می تواند برای موتورهای دیزلی و بنزینی مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این، این روغن موتور در دمای بالا و پایین می تواند به خوبی از موتور محافظت کند و با فرموله شدن تا 34% نسبت به مدل های قبلی خود عملکرد بهتری از خود نشان داده است. این روغن موتور چند منظوره است و با تغییرات بسیار سازگار است.
مزایای روغن موتور تمام سنتتیک Shell Rotella T6 5W-40
معایب Shell Rotella T6 5W-40 روغن موتور
موتور دیزلی به مراتب مزایای بیشتری نسبت به موتورهای بنزینی دارد و در این بخش می خواهیم دلایل اینکه چرا مردم موتور دیزلی را به موتور بنزینی ترجیح می دهند بررسی کنیم.
برای اینکه بتوانید انتخاب خوبی داشته باشید لازم است عوامل تاثیر گذار بر روغن موتور دیزلی را بشناسید.
همهی ما میدانیم که روغن موتور هم مثل سوخت، باید در پیشرانهی خودرو ریخته و به طور مداوم بازرسی شود؛ اما زمان تعویض، نوع روغن و مقدار آن اهمیت زیادی دارد. استفاده از خودروهای مدرن با سیستمهای پیشرفته، هنوز نتوانسته است جای یک رانندهی آشنا به اصول فنی در بحث روغن موتور را بگیرد. پس رانندگان جوان نیز باید اطلاعات خود را در زمینهی شناخت این مادهی مهم افزایش دهند.
تصور یک موتور بدون سیستم روانکننده غیر ممکن به نظر میرسد. حتی در موتورهای کوچک هم از گریس یا انواع روغن برای کاهش اصطکاک قطعات استفاده میشود. قطعات مکانیکی به این ماده نیازمندند تا به هنگام حرکت و سایش با یکدیگر، دچار فرسایش نشوند و حرارت ناشی از اصطکاک، کاهش یابد. علاوه بر این، ذرات معلق و رسوبات محیط نیز میتواند جذب روانکنندهها شود و از آسیب به سیستمهای مختلف خودرو، جلوگیری کند. با این اوصاف مسلما ساختمان شیمیایی انواع روغن موتور، با توجه به وظایف مهمی که در یک خودرو ایفا میکند، پیچیده و دانشبنیان است و ساخت آن به سادگی ممکن نیست؛ اما شناخت روغن خودرو و استفادهی صحیح از آن با رعایت چند نکتهی ساده امکانپذیر خواهد بود.
فرقی نمیکند خودروی شما مدرن یا قدیمی باشد. اینروزها برای هر نوع خودرو میتوان روغن مناسب ماینرال (ارگانیک)، سینتیک یا نیمه سینتیک خریداری کرد. روغنهای ماینرال که به آنها روغن طبیعی نیز گفته میشود، مستقیما از نفت یا گاز طبیعی در پالایشگاه استخراج میشوند. از زمانی که خودروهای بنزینی تولید میشوند، این روغنها نیز وجود دارند. مهمترین مشخصهی روغنهای ماینرال، طول عمر کم در مقایسه با نوع سینتیک و البته قیمت پایینتر است.
فرایند ساخت روغنهای سینتیک، کاملا شیمیایی و مهندسیشده است. این فناوری در مقایسه با روغنهای ماینرال، هزینهی بیشتری در بر دارد که منجر به گرانتر شدن روغنهای سینتیک میشود. در عوض طول عمر روغنهای سینتیک بیشتر از نوع ارگانیک است و در شرایط حرارتی نامتعارف، مثل آب و هوای بسیار سرد و بسیار گرم یا در پیشرانههایی که تحت فشار با دورهای بالا کار میکنند (مثل خودروهای اسپرت)، عملکرد بهتری دارند. به بیان ساده، روغنهای سینتیک ساختار مولکولی یکنواختتری دارند که این ساختار، به مولکولهای کروی آنها اجازه میدهد به سادگی روی هم حرکت کنند. درصورتی که مولکولهای روغن ماینرال را میتوان به مکعبهایی تشبیه کرد که برای لغزیدن روی یکدیگر با مشکل مواجه هستند.
در قسمتی از موتور خودرو که درپوش مخزن روغن قرار دارد، حتما عددی به صورت xW-y مثل 20W-50 دیده میشود که میزان ویسکوزیتهی روغن مناسب برای خودروی شما را نشان میدهد.
عددی که به عنوان ویسکوزیته یا گرانروی یک سیال بیان میشود، بیانگر میزان مقامت آن در برابر جاری شدن است. ما برای درک ویسکوزیتهی روغن موتور، از اعدادی که روی بستهبندی آن دیده میشود، استفاده میکنیم. هرچه عدد ویسکوزیته بالاتر باشد، مقاومت سیال دربرابر جاری شدن بیشتر خواهد بود. به عنوان مثال، ویسکوزیتهی عسل بالاتر از ویسکوزیتهی آب است. در قدیم به این عدد، وزن روغن هم گفته میشد که البته تعریف درستی نیست.
بنیاد SAE مخفف عبارت Society for Automobile Engineers (بنیاد مهندسین خودرو)، ویسکوزیتهی تمام انواع روغن موتور را در دمای ۹۸.۹ درجهی سانتیگراد آزمایش میکند. این درجه حرارت به عنوان یک استاندارد قراردادی (معادل ۲۱۰ درجهی فارنهایت) برای پیشرانههای خودرو در حین کار، مورد قبول واقع شده است.
روغنهای چهار فصل به واسطهی استفاده از پلیمرهای خاص میتوانند ویسکوزیتهی متفاوتی در دماهای مختلف داشته باشند. حرف W در توضیح ویسکوزیتهی این روغنها، از واژهی Winter به معنی زمستان گرفته شده است. به عنوان مثال روغنی که عبارت 20W-50 روی آن دیده میشود، ویسکوزیتهای بین ۲۰ تا ۵۰ دارد. یعنی زمانی که موتور خودروی شما گرم باشد (حدود ۱۰ دقیقه پس از استارت، به دمای ۱۰۰ درجهی سانتیگراد رسیده باشد) روغن دارای ویسکوزیتهی ۵۰ است؛ اما در لحظهی استارت ویسکوزیتهی ۲۰ دارد، یعنی با اینکه هنوز گرم نشده (به واسطهی استفاده از پلیمرها)، روانتر است.
حال برای روشنتر شدن ماجرا، روغنهای 20W-50 و 15W-50 را مقایسه میکنیم. اگر در هوای بسیار سرد زمستان، مثلا منفی ۲۰ درجه به سراغ خودرو برویم، روغن 15W-50 کاملا بهتر از روغن 20W-50 در موتور جاری خواهد شد. به همین دلیل، خودروهای داخلی در اکثر مناطق ایران با ویسکوزیتهی 20W-50 به خوبی کار میکنند و تا دمای منفی ۱۰ درجه مشکل خاصی ندارند؛ اما مردم مناطق سردسیر کشور، مثل استانهای آذربایجان از روغنهایی 10W-40 یا 5W-30 استفاده میکنند. فراموش نکنیم روغنهای 20W-50، معمولا ماینرال و نمونههایی مثل 5W-30 از نوع سینتیک هستند.
در گذشته، رسم جالبی میان رانندگان وجود داشت که هر ۵ هزار کیلومتر روغن خودرو را عوض میکردند. این سنت عجیب نه بهواسطهی کیفیت روغن، بلکه به دلیل آسان بودن شرایط فهم آن فراگیر شد؛ چراکه رانندگان با رسیدن کیلومترشمار خودرو به اعدادی با ضریب ۵، مثل ۸۰ هزار یا ۸۵ هزار، اقدام به تعویض روغن میکردند. ضمن اینکه باتوجه به ماینرال بودن روغنها و احتمال اتمام طول عمر آنها، حتی در صورت استفاده نکردن از خودرو، سالی ۲ بار به تعویض روغن مراجعه میکردند، هرچند که بعضی افراد نیز در انتهای هر فصل (هر سه ماه) به سراغ روغنی با ویسکوزیتهی مخصوص آن فصل میرفتند.
امروزه نهتنها فناوری ساخت روغن موتور پیشرفت زیادی داشته است، بلکه پیشرانهها نیز بسیار کمتر از گذشته باعث استهلاک روغن میشوند. بعضی خودروهای مدرن، زمانی که روغن از استاندارد خود خارج شود، راننده را مطلع میکنند؛ اما تا حدود زیادی میتوان به عددی که روی بستهبندی روغن نوشته شده است، اعتماد کرد.
خودروهای برونشهری که معمولا پیشرانهی آنها در یک دور موتور ثابت کار میکند، دیرتر به تعویض روغن احتیاج خواهند داشت؛ اما بهتر است کسانی که در شهر، با ایست و حرکتهای متوالی مواجه هستند، پیش از رسیدن به کیلومتر انقضای روغن، نسبت به تعویض آن اقدام کنند.
این حرکت از زمان اختراع خودروها تاکنون، در میان رانندگان ثابت بوده است و با وجود رشد فناوری، همچنان انجام میشود. شاید با حضور سنسورهای متعدد در خودروهای مدرن امروزی، چک کردن روغن موتور کاری بیهوده به نظر برسد؛ اما دست کم باعث بالا رفتن کاپوت ماشین میشود تا وضعیت ظاهری پیشرانه و متعلقات آن، مثل رادیاتور، وایرها و... مشاهده شود.
هرچند پیشرانهی خودروهای امروزی، زیر پوشش مخصوصی مخفی شده؛ اما همچنان محل چک کردن روغن در دسترس است. فراموش نکنید، فقط و فقط در زمانی که خودرو کاملا سرد شده باشد (یک ساعت پس از خاموش کردن پیشرانه) اقدام به باز کردن پیچ مخصوص و بیرون آوردن گیج روغن (میلهی فلزی باریک درجهبندی شده) کنید. برای فهم دقیق مقدار روغنی که در موتور وجود دارد، بهتر است یکبار، این گیج را با دستمالی که پرز ندهد، تمیز کنید و مجددا و به آرامی به داخل مخزن بازگردانید. بیرون کشیدن آرام گیج در مرتبه دوم، مقدار روغن داخل موتور را به شما نشان میدهد که باید بین خط مینیموم و ماکزیمم باشد.
اگر از میزان روغن در پیشرانه اطمینان حاصل کردید، مجددا پس از تمیز کردن گیج با پارچهی مناسب، آن را به جای خود بازگردانید. هرگز از دست بدون دستکش برای تمیز کردن گیج استفاده نکنید و در صورت لمس روغن، از آب و صابون برای شست و شوی دستها استفاده کنید.
فرض کنیم گیج روغن را چک کرده و متوجه کمبود روغن در خودرو شدهاید. در این حالت میتوانید با دانستن ویسکوزیتهی روغنی که در خودروی شما وجود دارد، اقدام به خرید روغن و اضافه کردن آن به مخزن مربوطه کنید. مهمترین نکته در این حالت نیز اطمینان از سرد بودن پیشرانه، استفاده از قیف مناسب و دستکش است.
عمل اضافه کردن روغن را به آرامی انجام دهید و در صورت پر شدن قیف، یک یا دو دقیقه صبر کنید، سپس گیج را بررسی کنید تا درصورت رسیدن سطح روغن به میزان استاندارد (بین خط مینیموم و ماکزیمم)، روغن بیشتری اضافه نشود.
چنانچه کم شدن روغن موتور، به طور مداوم برای خودروی شما اتفاق میافتد، دو سناریو وجود دارد. حالت اول، احتمال روغنریزی از موتور و خصوصا از قسمت پیچ زیر منبع روغن (کارتر) است که با گذاشتن یک مقوای بزرگ در زیر موتور قابل بررسی خواهد بود. اگر پس از انجام این آزمایش و گذشت چند روز، لکهی روغن روی مقوای مذکور دیده نشد، این احتمال وجود دارد که خودروی شما دچار روغنسوزی و ایراد در قسمت واشر سرسیلندر باشد. در این حالت، باید هرچه زودتر به نزدیکترین تعمیرگاه مجاز مراجعه کنید.
حمید قاسمی ده چشمه با اشاره بیان اینکه برای گازسوی کردن خودروهای سنگین ابتدا همه اقداماتی که برای انجام این کا در دنیا انجام شده بود را مورد بررسی قرار دادهایم، اظهار کرد: در کشورهایی مانند چین، آرژانتین، آمریکا و کانادا خودروهای سنگین گازسوز هستند. این کشورها اکثرا اقتصاد محور هستند و ما هم باید به این سمت حرکت کنیم. پیشنهاد اولیه گازسوز شدن خودروها از سوی بخش خصوصی مطرح شده است. نمونههایی هم ساختند که در قزوین به صورت پایلوت استفاده میشود و در تهران هم قرار است ۱۰ نمونه مورد استفاده قرار بگیرد.اولویت خودروهای درونشهری در کلانشهرها هستند که آلودگی بیشتری تولید میکنند و اتوبوسها که بیشترین تردد را داخل شهر دارند. خودروهای مرزی هم برای کنترل قاچاق در اولویت هستند.
او از مذاکره با شرکتهای بزرگ دنیا برای گازسوز کردن موتورها خبر داد و افزود: شرکت فولکس واگن آلمان چندی پیش از گاز ایران نمونه برداری کرد و نمونه موتوری که بر اساس گاز ایران ساخته را به ایران تحویل داده است. این موتور با یک بار سوختگیری CNG، ۱۰۰۰ کیلومتر مسافت طی میکند. هدف ما این است که این تکنولوژی را بومی کنیم. این شرکت ۱۲ هزار موتور آماده برای واردات به ایران دارد.
قاسمی در ادامه با بیان اینکه به طور کلی ۲۴۰ هزار خودروی سنگین در کشور تردد میکند، گفت: در نخستین قدم ۲۰ هزار خودرو گازسوز میشوند و اگر این طرح نتیجه بخش بود آن را توسعه خواهیم داد.
او درمورد اینکه گازسوز کردن خودروهای سنگین وظیفه شرکت ملی پخش است یا خیر؟ توضیح داد: در یکی از بندهای اساسنامه شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی آمده است که سیساتگذاری، اعمال مدیریت کارفرمایی، انجام فعالیتهای مهندسی، تامین تجهیزات و سامانههای مورد نیاز از خارج و داخل کشور به منظور توسعه، ساخت و راه اندازی جایگاههای تک منظوره عرضه CNG و تبدیل سوخت خودرو و موضوعات مرتبط گازسوز کردن خودرو بر عهده شرکت ملی پخش است. بهینه سازی برای کل کشور تصمیم میگیرد و خط مش تعیین میکند و ما باید فعالیتهای اجرایی آن را با اجازه شورای اقتصاد انجام دهیم.
مدیر CNG شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی با بیان اینکه کار تبدیل و گازسوز کردن بر عهده وزارت صنعت است، گفت: وزارت صنعت هم پذیرفته است و زمان دو ساله به ما پیشنهاد دادهاند. در حال حاضر ۴۰۰ شرکت تبدیل هم وجود دارد. قرار است این فرایند توسط وزارت صنعت انجام شود و به تایید سازمان ملی استاندارد برسد. زمانی که خودرو گازسوز شد در سامانه ثبت میشود و در جایگاهم رکورد میشود که این فرایند واقعا انجام شده است. بر این اساس صرفه جویی که حق خودروی مذکور است به آن تعلق پیدا میکند.
قاسمی با تاکید بر اینکه تقاضای شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی از وزارت صنعت تولید خودروی پایه گاز سوز است، اظهار کرد: طرحی پیشنهاد دادیم که طبق آن یک میلیون و ۵۰۰ هزار خودرو از ابتدا CNG سوز شود. زیرا در حال حاضر مشکل موتور گازسوز برطرف شده است و دانش آن موجود است. تا کنون نگران بودیم همچین موتوری وجود نداشته باشد یا موتورها کارایی لازم را نداشته باشند اما در حال حاضر شرکتهای بزرگ موتور را تولید کردهاند.
او به این سوال که سرمایه مورد نیاز برای گازسوز کردن ۲۰ هزار خودرو از چه محلی تامین می شود، پاسخ داد: سرمایه آن از طریق ماده ۱۲ تامین میشود. به عبارت دیگر صرفهجویی صورت میگیرد، بعد از اینکه صرفه جویی محقق شد سرمایه تامین می شود.وزارت صنعت در جایگاهها دوربینهای پلاک خوان نصب میکند که این دوربینها به شناسایی خودروهای گازسوز کمک میکند.
مدیر CNG شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی از پیشنهاد یک خودروساز داخلی برای ساخت خودرو بدون مخزن بنزین خبر داد و افزود: این پیشنهاد بسیار خوب است و درحال بررسی آن هستیم. نمونه را ساخته و فرستاده است و باک بنزین ندارد.
قاسمی درمورد قدرت و مصرف خودروهایی که گازسوز میشوند توضیح داد: طی این فرآیند قدرت موتور از ۱۰۵ اسب بخار به ۱۴۱ اسب بخار تبدیل میشود و مصرف هم کاهش مییابد. این طرح ترکیبی از طرحهای داخلی و یک کشور خارجی است. قرار است طرف خارجی با سازنده داخلی جوینت شود. سهم آنها ابتدا ۵۰ به ۵۰ است اما به مرور زمان سهم خارجیها کمتر شده و هزینه تجهیزات کاهش مییابد. صددرصد مخزن، اتصالات، رگولاتورها و فیلترها داخلی است.
۱۱۰۰ جایگاه CNG آماده خدمترسانی
او همچنین درمورد آمادگی جایگاهها برای عرضه CNG توضیح داد: ۱۱۰۰ جایگاه درحال حاضر آماده ارائه سرویس هستند. فقط لازم است سر نازل را عوض کنیم که مشکلی ندارد و آماده است.
مدیر CNG شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی با بیان اینکه ۱۰ خودرو به صورت پایلوت گازسوز شدهاند، اظهار کرد: ۱۰ نمونه را در قزوین به عنوان پایلوت تبدیل کرده و تحویل همان راننده داده شد. ۱۰ نمونه بعدی در تهران است. رانندهها راضی بودند و هزینهای هم از آن ها گرفته نشد. ۵۰ درصد موتور گازوئیل سوز و ۵۰ درصد CNG سوز است. قیمت گازوئیل در حال حاضر لیتری ۳۰۰ تومان و نرخ CNGکه به اتوبوس رانی تهران تحویل داده میشود ۱۴۰ تومان است. قیمت گازوئیل ثابت نخواهد ماند اما ما تضمین میکنیم قیمت CNG پنج سال ثابت بماند. از طرف دیگر زمانی که CNG جایگزین بنزین شد میتوانیم بنزین را صادر کنیم. ممکن است در نفت تحریم شویم اما در بنزین و گازوئیل تحریم پذیر نیستیم.
قاسمی در ادامه با اشاره به امضای قرارداد بلند مدت با کارخانه های تبدیل، گفت: برای هر طرح پنج سال در نظر میگیریم. دو سال کار را انجام دهند اما تا پنج سال بازپرداخت دست ما است و بازپرداخت موظف میکند ایرادات و مشکلات را برآورده کند. البته شکل قرارداد طوری است که سیستمهای حمایتی رعایت شود.
مدیر CNG شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی در ادامه با بیان اینکه طرح گازسوز کردن مراحل اولیه را برای اخذ مجوز طی میکند، گفت: باید مجوز از شورای اقتصاد اخذ شود. اولویت خودروهای درونشهری در کلانشهرها هستند که آلودگی بیشتری تولید می کنند و اتوبوسها که بیشترین تردد را داخل شهر دارند. از نظر توزیع و عرضه CNG مشکلی نداریم. سیستمهای کوچک مقیاس را تعبیه میکنیم. البته خودروهای مرزی هم برای کنترل قاچاق در اولویت هستند.
قاسمی پیش از این از ارائه طرحی برای سیانجیسوز شدن ۲۴۰ هزار خودروی دیزلی در کشور خبر داده و گفته بود: با اجرای این طرح سهم سوخت سیانجی در سبد سوخت خودروها ۱۳ درصد افزایش مییابد و از ۲۰,۵ میلیون مترمکعب کنونی به ۲۳.۱ میلیون مترمکعب میرسد. او با تاکید بر کاهش ۶ درصدی مصرف گازوئیل کشور با جایگزینی سوخت پاک در این خودروها افزود: در صورت تصویب این طرح که با مشارکت و سرمایهگذاری بخش خصوصی انجام خواهد شد، از شیوه تبدیل سوخت خودروها به سیانجی استفاده خواهیم کرد.
او مشکل اصلی را نه فرسودگی ناوگان که وجود دو برابری کامیون به نسبت بار که تعادل را برهم زده است میداند. او در این گفتگو ضمن تشریح وضعیت فعلی حملونقل، وضعیت گرانی قطعات مصرفی کامیونداران را در به خطر افتادن ایمنی، مدنظر قرار میدهد و میگوید: «ما میگوییم بزرگترین مشکل حملونقل فرسودگی ناوگان نیست بلکه عدم تعادل بین هزینه و درآمد رانندگان است که اتفاقاً ایمنی را به خطر انداخته است. از طرفی شاهد عدم بار کافی هستیم و از طرفی اگر باری هم به کامیونی برای جابهجایی برسد به دلیل هزینه حمل ارزان در مقابل قطعات گران، امکان تردد کامیون با لاستیک سالم و قطعات مصرفی سالم وجود ندارد.»
لازم است وزیر جدید به وضعیت حملونقل آشنایی کامل داشته باشد تا هرچه سریعتر تغییری جدی در وضعیت حملونقل کشور به وجود آید. عرضه در حملونقل یعنی تعداد کامیونهایی که بار میخواهند دو برابر تقاضایی است که وجود دارد و اشکال هم از آنجایی به وجود آمد که کامیونهای جدیدی را وارد کردند بدون اینکه کامیونهای فرسوده را خارج کنند. اکنون بازار دچار یک عدم تعادل است، یعنی تعداد کامیونها دو برابر نیاز است و عرضه، ۵۰ درصد مازاد بر تقاضا است و از طرفی نرخ حمل توافقی است و شرکتها توافق میکنند و رقمی را به راننده میدهند و با توجه به افزایش قیمت شدید قطعات یدکی و نیازمندیهای اساسی اصولاً برای راننده صرف نمیکند که بار بزند؛ بنابراین یکی از دلایلی که در چند ماه اخیر شاهد امتناع از کار در بین کامیونداران هستیم همین عدم تعادل بین درآمد و هزینه است.
اکنون ۹۰ درصد رانندهها خود مالک هستند و زیر بلیت شرکتها کار نمیکنند؛ دراینبین سازمان راهداری دو کار تقریباً اشتباه انجام داد اول اینکه در کمیسیون ماده ۱۲ پروندههای زیادی را به دلیل تخلف، بررسی و شرکتهای حملونقلی را تعطیل کرده است که این موضوع باعث جبههگیری شرکتها علیه سازمان راهداری و ادامهدار شدن مشکلات رانندگان شده است.
پیشازاین وزیر سابق راهوشهرسازی از موفقیتآمیز بودن اقدامات مشترک دولت و انجمنهای صنفی برای رفع مشکلات رانندگان و کامیونداران خبر داده بود و برای رانندگان تسهیلاتی در حوزههای بیمه، تأمین قطعات پرمصرف، افزایش کرایه حمل بار، تخصیص سوخت و اصلاح رابطه با شرکتهای حملونقلی در نظر گرفته شد که حتی در برههای باعث آرامشدن اعتراضات شد.
مشکلات رانندگان کماکان به قوت خود باقی است از طرفی همان ابتدا و در پی مطالبات بیمهای رانندگان عنوان شد که ۹۰۰ هزار راننده به همراه خانواده آنها بیمه تکمیلی میشوند. این در حالی است که محل تأمین این هزینه مشخص نیست. ضمن اینکه در بودجه هم رقم آن پیشبینینشده است. این فشارها به شرکتها وارد میشود که آنها هزینه این بیمه را پرداخت کنند. از طرفی کامیونها زیر بلیت شرکتها کار نمیکنند و در هر استان نهایتاً از یک شرکت بار میگیرند بنابراین مبلغی به بارنامه اضافه میشود و این موضوع باعث برخورد با شرکتها شده است.
درست بگویم اکنون سازمان متولی با مشکل دوگانهای مواجه است. از طرفی کنترل شرکتها و از طرفی رانندهها که هزینههای آنها بیش از درآمدشان است. شرکتها هم یک جبهه جدید علیه سازمان گرفتهاند و معتقدند در فضای پس از اعتراضات کامیونداران به آنها اجحاف شده است. اینها مشکلات نرمافزاری است که ابتدا باید در بخش حملونقل حل شود. موضوع بیمه تکمیلی رانندگان هم حتماً باید حل شود و محل هزینههای آن مشخص شود تا قول به رانندگان عملی شود و ایجاد تعادل بین هزینهها و رانندگان داشته باشیم.
اکنون رانندگان حرفشان حق است و میگویند قطعات گران است و لاستیک در بازار نیست؛ این ۶۰ هزار حلقه لاستیکی هم که اعلام و در بازار توزیع شد با توجه به نیاز موجود کافی نیست. اکنون وضعیت تأمین لاستیک کامیونداران در برخی استانها بسیار نامناسب است و من شاهد تردد کامیونی با لاستیک پوستهای بودم. این در حالی است که حجم بار سنگین است و هرلحظه امکان ترکیدن لاستیک کهنه و به خطر افتادن ایمنی راننده کامیون و سایر خودروهای در جاده وجود دارد. اینها عوامل خطرناکی برای ناامنی جادهها است. ما میگوییم بزرگترین مشکل حملونقل فرسودگی ناوگان نیست بلکه عدم تعادل بین هزینه و درآمد رانندگان است که اتفاقاً ایمنی را به خطر انداخته است. قولهایی که بیدلیل به راننده داده شده است و عملی نشده است.
در این وضعیت تصادفات رو به افزایش خواهد رفت. اگر به کامیوندار فشار بیاوریم که با این وضع به کار ادامه دهند امنیت جادهها به خطر میافتد.
بله. اکنون کامیونهای فرسوده را سالهاست که جمعآوری نکرده و از چرخه حملونقل بیرون نکردهاند و در این شرایط دو برابر بار موجود متقاضی حمل بار وجود دارد که دلالی را رواج داده است و حالا اگر باری همدست کامیوندار برسد متأسفانه نمیتواند از پس هزینههایش بربیاید. کامیونهای مازاد در بازار حملونقل سایه سنگینی انداختهاند. در بخش مسافری هم همین است. این ضعفی که اکنون در بخش حملونقل وجود دارد ناشی از کامیونهای جدیدی است که در سالهای اخیر وارد چرخه حمل شده است.
نمیشود کامیون جدیدی اضافه کرد مگر اینکه فرسودهها جمع شوند و بین عرضه و بار و بین هزینه و درآمد این دوتا به هم مربوط میشود. اکنون مدتزمان خواب کامیون در برخی مبادی ورودی به چند روز هم میرسد. کامیوندار در مبادی ورودی گاهی باید چند روز معطل بار باشد و معنی این وضعیت این است که بار نیست و باید در نوبت بایستند تا بار پیدا شود؛ یعنی عرضه بیش از تقاضای بار است.
مدیریت حملونقل به معنای واقعی برنامهریزی میخواهد این برنامهریزی هم باید قابلاجرا باشد. اکنون متأسفانه سازمان با مسائل روزمره زیادی درگیر است و عدم تعادل در این شرایط سخت است.
نویسندگان این پژوهش پیش از اینکه به فرمولی برای تعیین قیمت خودکار برسند این سؤال را مطرح کردهاند که متولی تعیین قیمت و عوامل مؤثر در آن چیست؟
این مقاله در پاسخ به این سؤال آورده است: بهطور یقین مهمترین عاملی که باید برای قیمتگذاری در نظر گرفته شود، هزینههای حاکم بر ناوگان حملونقل هستند، چراکه تمامی هزینهها و مسئولیت حمل بار بر دوش آنهاست. پس نیاز است قیمتگذاری از دید ناوگان حملونقل انجام شود.
پس از ناوگان حملونقل باید به قوانین بالادستی کشور از جمله مالیاتها، عوارض و هزینههای قانونی شرکتهای حملونقلی نیز توجه کرد. بدین منظور ابتدا باید فاکتورهای مهم در قیمتگذاری مورد توجه قرار گیرد.این روش چه برای معضل اصلی حملونقل بهعنوان درصد بالای خودروهای خودمالکی و نیز چه برای زمانی که درصد خودروهای خودمالکی در حداقل و درصد شرکتهای حملونقلی در حمل زیاد باشد، کارآمد است.
فاکتورهای مهم در قیمتگذاری بهصورت خلاصه در سرفصلهای هزینههای مربوط به سوخت، نگهداری و تعمیرات، پرسنلی (حقوق راننده و شاگرد راننده)، هزینههای بالاسری (مالیات و کمیسیونها و...) و سود ناشی از سرمایهگذاری قابل دستهبندی هستند که جمعاً در ۲۴ مورد هزینه در جدول شماره یک این گزارش مشخص است. با تعیین فاکتورهای موجود در جدول و همچنین تعیین مسافت طیشده با وسیله چه در حالت بارگیری و چه در حالت خالی مجموع هزینهها محاسبه میشود و بر این مبنا مبلغ منطقی برای جابهجایی بار بهازای هر تن کیلومتر محاسبه خواهد شد.
بر مبنای این جدول و محاسبه همه شرایط و هزینههای هر مورد، در نهایت نتیجه کارگروه تعیین مبلغ منطقی برای جابهجایی بار به ازای هر تن بر کیلومتر شد.در این رقم بهجای تن بر کیلومتر موجود، از قاعده منطق و رفتار همه فاکتورهای حاکم بر کیلومتر استفاده میشود. به این معنا که عملاً مجموعهای از فاکتورهای حاکم بر کیلومتر، قیمت بار را تعیین خواهند کرد و عملاً تن فقط میتواند یکی از چندین فاکتور دخیل باشد و جالب اینجاست که فاکتور بسیار کمارزشی هم است. برای مثال در جدول شماره یک در حدود ۲۴ فاکتور تعیینشده و روال تعیین قیمت بهازای این۲۴ فاکتور بر کیلومتر خواهد بود.
بخش دیگری از این مقاله به موضوع مهم «قیمتگذاری» میپردازد. به نوشته این پژوهشگران، پس از نهاییشدن فاکتورها، فرمولهای ثابت و مشخصی در دنیا وجود دارد که میتواند قیمت را بهصورت خودکار تعیین کند. یکی از این روشها استفاده از تکنیکهای دادهکاوی نظیر «رگرسیون» است. نتیجه این اجرا تابعی به ازای همه ویژگیها بر کیلومتر خواهد بود که بر مبنای آن میتوان قیمت را بهصورت لحظهای محاسبه کرد.
نمونهای از اجرا در شکل شماره ۲ آمده است: از دیدگاه این پژوهش، نرخ جابهجایی بار در زیر ۱۰۰ کیلومتر یک نوع رفتار و در کیلومترهای مختلف دیگر از یک رفتار منطقی دیگر تبعیت میکند؛ اما همانگونه که در شکل مشخص است افزایش نرخ بهصورت خطی نیست و رگرسیون سهدرجهای، تخمین بسیار بهتری است که این مورد بهخصوص در ابتدا و انتهای نمودار بیشتر مشهود است.
باید توجه کرد که این نمودار تنها با تعداد محدودی داده رسم شده است و مسلماً افزایش دادهها بهدقت بیشتر مدل و رسیدن به مبلغ دقیقتر کمک شایانی میکند. پس تنها نیاز موجود برای تکمیل سیستم موجود، علاوه بر توافق بر ضریبهای ذکر شده، امکان دسترسی به حجم اطلاعات مناسبی از بارهای جابهجا شده در هر استان بر طبق بارنامههای صادر شده در سالهای قبل است که فاکتورهای مبدأ، مقصد، نوع بار، نوع ماشین، کل مبلغ بارنامه و تاریخ بارگیری در آن مشخص شده باشد.
این پژوهش در بخش پایانی خود نتایجی ارائه کرده و پیشنهادهایی را نیز داده است. این پیشنهادها در پنج مورد دستهبندی شده است. مورد اول تفاهم بر سر این موضوع است که در ایران نیاز به یک سیستم شفاف برای قیمتگذاری حمل بار بسیار محسوس است. این پژوهش عنوان کرده که پس از درک نیاز به یک سیستم شفاف برای قیمتگذاری حمل بار، باید یک فرمول ریاضی به تفاهم متولیان امور برسد که از دیدگاه این پژوهش، فرمول رگرسیون نه برای ایران بلکه برای سایر کشورهای دنیا در حوزه حملونقل قابل استفاده است.
در مورد سوم، پژوهش حاضر عنوان کرده که تصویب ضرایب جداول ارائه شده با تفاهم دولت، کانون کامیونداران کشور، کانون شرکتهای حملونقلی و کارشناسان مربوطه باید صورت گیرد. ضمن اینکه قیمت آنلاین در خود سازمان راهداری، همراه با درخواست کد رهگیری شرکتها در نرمافزار صدور بارنامه باید ایجاد شود. در مورد آخر نیز این پژوهش خواستار حساسیت و حمایت لازم دولت در جهت اجرای موارد ذکر شده بهعنوان تنها شاهکلید حل مشکلات کنونی صنعت حملونقل شده است.